kadmiyum

kadmiyum hakkında bilgi nedir tdk sözlük anlamı ne?

isim, kimya, (ka'dmiyum), Fransızca cadmium

Atom numarası 48, atom ağırlığı 112,40, yoğunluğu 8,6 olan, 320 °C'de eriyen, gümüş beyazlığında, elektrik ve seramik sanayisinde kullanılan yumuşakça bir element (kadmiyumun simgesi Cd).


kadmiyum (Nükleer Enerji Terimleri Sözlüğü - 1995)

İngilizce: cadmium, Fransızca: cadmium, Almanca: Kadmium

Atom numarası 48, atom ağırlığı 112,41 olan ve yüksek düzeyde nötron soğurucu özelliği nedeniyle reaktörlerin denetim çubuklarında kullanılan doğal element (Cd).


kadmiyum (Metalbilim İşlem Terimleri Sözlüğü - 1972)

İngilizce: cadmium, Fransızca: cadmium, Almanca: Kadmium

Yumuşak, gümüş renkli bir metal. A.A. 112.41, A.S. 48, O.A. 6.64, E.S. 320.9°C.


kadmiyum (Kimya Terimleri Sözlüğü (II) - 2007)

İngilizce: cadmium, Fransızca: cadmium, Almanca: Cadmium

Simgesi Cd, atom numarası 48, atom kütlesi 112,40 g olan, tabiatta çinko ile birlikte sülfürleri halinde bulunan, nikel-kadmiyum pil yapımında, bileşikleri pigment olarak kullanılan, nötronlara karşı tesir kesiti büyük olduğu için nükleer reaktörlerde kullanım alanı bulan, kimyasal bir element. Demir ve çelik korozyondan koruma amacıyla elektrolitik yolla kadmiyumla kaplanır. Bileşikleri zehirli olduğundan kullanım alanı sınırlıdır.


Kadmiyum Kelimesinin Kökeni

Yeni Latince cadmium "bir element" sözcüğünden alıntıdır. (İlk kullanımı: 1817 Friedrich Strohmeyer, Alm. kimyacı.) Latince sözcük Eski Yunanca kadmeîa καδμεῖα  "Thebai kenti yakınında çıkan bir kurşun minerali, kalamin" sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Kadmos "Thebai kentinin kurucusu olan efsanevi Fenikeli önder" özel adından türetilmiştir. Bu sözcük Fenike dilinde yazılı örneği bulunmayan *ḳadmōn "eski, kadim" sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Fenike dilinde ḳdm "ön, önce, önde olma" sözcüğünden türetilmiştir.


Kadmiyum Kelimesi için Tarihteki En Eski Kaynak

[Tıngır & Sinapian, Istılahat Lugati (1892)]

Kadmiyum metali

Kadmiyum (Cd)

H Periyodik tablo He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba   Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra   Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og     La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu   Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr

Kadmiyum, kadmiyumun sembolü Cd olan, gümüş beyazlığında, elektrik, seramik, pil ve akü sanayisinde kullanılan yumuşakça, kanserojen, toksik bir ağır metal element. Kadmiyum, çinko bileşikleriyle beraber doğada kadmiyum sülfür olarak bulunur. Çinko, kurşun ve bakırın yan ürünü olarak üretilir.


Kadmiyumun Üretimi

2001 yılında British Geological tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Çin dünya kadmiyum üretimin altıda birini üreterek dünya birincisi konumundadır. Güney Kore ve Japonya diğer önemli üreticilerindendir.

Kadmiyum çinko cevherlerinde yaygın bulunur ve çinko üretimi sırasında çoğunlukla izole edilir. Sülfidik çinko cevherinin % 1,4'ü kadarı kadmiyum içerir. Çinko sülfit cevherleri oksijenin ile eritilir ve çinko sülfür okside dönüştürülür. Çinko metali, oksitin karbonla eritilmesiyle veya sülfürik asitte elektrolizle üretilir. Çinko eritildiğinde kadmiyum, vakumlu damıtma yoluyla çinko metalden izole edilir veya elektroliz çözeltisinden kadmiyum sülfat çökeltilir.


Kadmiyumun Kullanım Alanları

• Endüstride;
• Elektrolizle kaplama ve galvanizleme proseslerinde,
• Boya pigmenti ve plastiklerde,
• Nikel-kadmiyum pillerinde,
• Seramik ve cam yapımında kullanılır.
• Nükleer santrallerde nötron tutucu olarak
• Eski tüplü televizyonlarda sarı piksel olarak ve yeni Quantum LED TV'lerde kadmiyum sülfit olarak kullanılır.

Kadmiyumun Biyolojik Rolü

Kadmiyumun gelişmiş organizmalarda bilinen bir işlevi yoktur, fakat bazı deniz diatomlarında kadmiyum bağlı karbonik anhidraz enzimi bulunmuştur. Diatomlar çok düşük çinko konsantrasyonlarına sahip ortamlarda yaşarlar ve kadmiyum, normalde diğer anhidrazlarda çinko ile gerçekleştirilen işlevi yerine getirir. Bu X-ışını absorpsiyonu floresan spektroskopisi (XAFS) ile keşfedilmiştir.

En yüksek kadmiyum konsantrasyonu insan böbreklerinden emilir ve ergenlik çağının sonuna kadar yaklaşık 30 mg kadmiyum solunur. Kadmiyumun insanlarda toksisitesi, potansiyel olarak kanser, kardiyovasküler hastalıklar ve osteoporoz risklerini etkileyebilecek ön araştırmalarla incelenmektedir.

Kadmiyumun periyodik tablodaki yeri

Kadmiyumun özellikleri

Atom numarası: 48
Element serisi: Geçiş metalleri
Grup, periyot, blok: 2, 4, d
Atom ağırlığı: 112,411(2) g/mol
Elektron dizilimi: Kr 5s² 4d¹⁰
Enerji seviyesi başına Elektronlar: 2, 8, 18, 18, 2
CAS kayıt numarası: {{{CAS_kayıt_numarası}}}


Fiziksel Özellikleri

Maddenin hâli: katı
Yoğunluk: 8,65 g/cm³
Sıvı hâldeki yoğunluğu: 7,996 g/cm³
Ergime noktası: 594.22 °K  -  321,7 °C
Kaynama noktası: 1040 K °K   -  767 °C
Ergime ısısı: 6,21 kJ/mol
Buharlaşma ısısı: 99,87 kJ/mol
Isı kapasitesi: 26,020 J/(mol·K)


Atom özellikleri

Kristal yapısı: Hacim merkezli kübik
Yükseltgenme seviyeleri: 2, 3, 4, 6
Elektronegatifliği: 1,83 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi: 762,5 kJ/mol
Atom yarıçapı: 140 pm
Atom yarıçapı (hes.): 156 pm
Kovalent yarıçapı: 125 pm
Van der Waals yarıçapı: ? pm


Diğer özellikleri

Elektrik direnci: 96,1 nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik: 80,4 W/(m·K)
Isıl genleşme: 11,8 µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı: 5120 m/s (20 °C'de)
Mohs sertliği: 4,0
Vickers sertliği: 608 MPa
Brinell sertliği: 490 MPa


Ayrıca bakınız

• Kadmiyum zehirlenmesi
• Itai itai sendromu