rubidyum

rubidyum hakkında bilgi nedir tdk sözlük anlamı ne?

isim, kimya, (rubi'dyum), Fransızca rubidium

Atom numarası 37, atom ağırlığı 85,48, yoğunluğu 1,53 olan, 39 °C'de eriyen, çabuk oksitlenen, tütün, pancar vb. bitkilerde, maden sularında bulunan, potasyuma benzer kimyasal element (simgesi Rb).

Rubidyum Kelimesinin Kökeni

Yeni Latince rubidium "bir element" sözcüğünden alıntıdır. (İlk kullanımı: 1868 Robert W. Bunsen, Alm. kimyacı (1811-99).) Latince sözcük Latince rubidus "kızıl" sözcüğünden türetilmiştir. Bu sözcük Latince ruber "kırmızı" sözcüğünden türetilmiştir. Latince sözcük Hintavrupa Anadilinde yazılı örneği bulunmayan *rudh-ro- biçiminden evrilmiştir. Bu biçim Hintavrupa Anadilinde aynı anlama gelen yazılı örneği bulunmayan *reudh- kökünden türetilmiştir.

Rubidyum Kelimesi için Tarihteki En Eski Kaynak

[c (1932) : rübidyom ve emlahı]

Rubidyum (Rb) H Periyodik tablo He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr

Rubidyum, Rb sembolü ile gösterilen, 37 atom numarasına sahip bir alkali metaller grubundan bir kimyasal element. 1861 yılında Gustav Kirchhoff ve Robert Bunsen tarafından Almanya'da keşfedilmiştir. Kimyasal açıdan potasyum ve sezyumun özelliklerine benzer özellikler gösterir ama potasyuma oranla çok ender bulunur. Oda sıcaklığında gümüşi beyaz renkli, yumuşak ve parlak bir katıdır. Kuru havada bile çok çabuk yükseltgenir, bu yüzden açık havada saklanamaz. Suyu şiddetle ayrıştırır ve ortaya çıkan hidrojeni tutuşturur.

Çok kolay iyonlaşması nedeniyle sezyuma alternatif olarak, uzay araçlarındaki 'iyon motorlarında' kullanılmaktadır. Rubidyumdan, özel camların yapımında, kalp araştırmalarında, vakum tüplerindeki gaz izlerini yok etmede ve fotosellerin yapımında da yaralanılır. Rubidyum metali, sıvı rubidyum klorür (RbCl) tuzunun eloktrolizi ile saf olarak elde edilir. Bir diğer elde ediliş yöntemi ise sodyum metalinin, sıcak eritilmiş rubidyum klorür ile reaksiyona girmesi sonucu gerçeklerşir.

Elementin ismi Latincede koyu kırmızı anlamına gelen rubidus kelimesinden türemiştir ve bu isim Rubidyum'un emisyon spektrumunda gösterdiği renge atıfta bulunur.



Temel özellikleri

Atom numarası: 37
Element serisi: Alkali metaller
Grup, periyot, blok: 1, 5, s
Atom ağırlığı: 85,4678 g/mol
Elektron dizilimi: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d10 4s2 4p6 5s1 [Kr] 5s1
Enerji seviyesi başına Elektronlar: 2, 8, 18, 8, 1
CAS kayıt numarası: 7440-17-7

Rubidyumun görünüşü: gümüşi beyaz

Rubidyumun Fiziksel Özellikleri

Maddenin hâli: Katı
Yoğunluk: 1,532 g/cm³
Sıvı hâldeki yoğunluğu: (kaynama noktasında) 1,46 g/cm³
Ergime noktası: 312,46 °K  -  39,31 °C
Kaynama noktası: 961,2 °K  -  688 °C
Ergime ısısı: 2,19 kJ/mol
Buharlaşma ısısı: 69 kJ/mol
Isı kapasitesi: 31,060 J/(mol·K)


Rubidyumun Atom özellikleri

Kristal yapısı: Kübik (Hacim Merkezli Kübik Kafes)
Yükseltgenme seviyeleri: +1
Elektronegatifliği: 0,82 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi: 1'nci = 403 kJ/mol  -  2'nci = 2632,1 kJ/mol  -  3'ncü = 3859,4 kJ/mol
Atom yarıçapı: 235 pm
Atom yarıçapı (hes.): 265 pm
Kovalent yarıçapı: 220 pm
Van der Waals yarıçapı: 303 pm


Diğer özellikleri

Elektrik direnci: 128 nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik: 58,2 W/(m·K)
Isıl genleşme: - µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı: 1300 m/s (20'de)
Mohs sertliği: 0,3
Vickers sertliği: - MPa
Brinell sertliği: 0,216 MPa



Reaksiyonları


Hava ile reaksiyonu

Rubidyum metali bıçak ile kesilebilecek kadar yumuşak bir metaldir. Yüzeyi parlaktır. Fakat havadaki oksijen ve nem ile teması sonucunda matlaşır. Havada yandığı zaman Rubidyum süperoksit (RbO₂) oluşturur.

Rb (k) + O₂ (g) → RbO₂ (k)

Su ile reaksiyonu

Rubidyum metalinin su ile hızlı reaksiyonunun sonucunda renksiz rubidyum hidroksit çözeltisi (RbOH) ve hidrojen gazı oluşturur. Bu çözelti baziktir ve reaksiyon çok ekzotermik bir reaksiyondur. Bu nedenle reaksiyonun gerçekleştiği cam kap kırılabilir.

2 Rb (k) + 2 H₂O → 2 RbOH (aq) + H₂ (g)

Halojenler ile reaksiyonu

2 Rb (k) + F₂ (g) → RbF (k)

2 Rb (k) + Cl₂ (g) → RbCl (k)

2 Rb (k) + Br₂ (g) → RbBr (k)

2 Rb (k) + I₂ (g) → RbI (k)

Asit ile reaksiyonu

Seyreltik sülfürik asit ile hızlı bir şekilde reaksiyona girerek hidrojen gazı ve sulu Rb(I) çözeltisini oluşturur.

2 Rb (k) + H₂SO₄ (aq) → 2Rb⁺ (aq) + SO^42- (aq) + H₂ (g)

İyonlaşma enerjisi

I. İyonlaşma Enerjisi 403 kJ/mol

II. İyonlaşma Enerjisi 2633 kJ/mol

III. İyonlaşma Enerjisi 3860 kJ/mol

IV. İyonlaşma Enerjisi 5080 kJ/mol

V. İyonlaşma Enerjisi 6850 kJ/mol

VI. İyonlaşma Enerjisi 8140 kJ/mol

VII. İyonlaşma Enerjisi 9570 kJ/mol

VIII. İyonlaşma Enerjisi 13120 kJ/mol

IX. İyonlaşma Enerjisi 14500 kJ/mol

X. İyonlaşma Enerjisi 26740 kJ/mol

İzotopları

İzotop	Bolluk [%]	Kütlesi	Spin	Yarı ömür	Bozunma şekli
81Rb	0	81	3/2	4.57h	EC, +
82Rb	0	82	1	1.258m	+,EC
83Rb	0	83	5/2	86.2d	EC,EC
84Rb	0	83.914	2	32.9d	EC, +, -
85Rb	72.15	84.9118	5/2	-	kararlı
85Rbm	0	85	0	>1µs	IT
86Rb	0	85.911	2	18.65d	-,EC
87Rb	27.85	86.9092	3/2	4.8E10y	-
88Rb	0	88	2	17.7m	-
89Rb	0	89	3/2	15.44m	-
90Rb	0	90	1	2.6m	-
90Rbm	0	90	4	4.3m	-,IT

Kaynakça

• Yiming Zhang, Julian R. G. Evans, Shoufeng Yang: Corrected Values for Boiling Points and Enthalpies of Vaporization of Elements in Handbooks. In: Journal of Chemical & Engineering Data. 56, 2011, S. 328–337, DOI:10.1021/je1011086.
• Manjeera Mantina, Adam C. Chamberlin, Rosendo Valero, Christopher J. Cramer, Donald G. Truhlar: Consistent van der Waals Radii for the Whole Main Group. In: J. Phys. Chem. A. 2009, 113, S. 5806–5812, DOI:10.1021/jp8111556.
• "Electrical conductivity of the Elements". 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından Arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2019. Rubidium Conuctivity
• "Reactions of Group 1 Elements with Oxygen". 17 Nisan 2019 tarihinde kaynağından Arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2019. Rubidium & Cesium/ Reactions with Oxygen