manganez

manganez hakkında bilgi nedir tdk sözlük anlamı ne?

isim, kimya, Fransızca manganèse

Atom numarası 25, atom ağırlığı 54,93, yoğunluğu 7,39 olan, 1244 °C'de eriyen, doğada oksit durumunda bulunan, çeliği sertleştirmek için kullanılan, çok sert ve kırılgan bir element, mangan (manganezin simgesi Mn).


manganez (Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü)

İngilizce: manganese

Mangan.


Manganez Kelimesinin Kökeni

Fransızca manganèse "1. kara magnezyum [xvi], 2. Alman kimyacı Scheele tarafından keşfedilen metalik element [xviii]" sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük İtalyanca manganese "kara magnezyum" sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Geç Latince magnesia sözcüğünden evrilmiştir. Daha fazla bilgi için magnezyum maddesine bakınız.


Manganez Kelimesi için Tarihteki En Eski Kaynak

"bir metalik element " [ Tıngır & Sinapian, Istılahat Lugati (1892) ]

Ek Açıklama: Türkçeye önce İtalyancadan gemicilik terimi olarak, 19. yy'da (muhtemelen Fransızcadan) askeri terim olarak girmiştir.

Mangan (Mn)

H Periyodik tablo He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba   Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra   Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og     La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu   Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr

Mangan veya Manganez atom numarası 25 olan element. Manganezin sembolü Mn dir. 1774 yılında keşfedilmiştir. Periyodik tablonun 7-B grubunda yer alır. Grimsi metal renklidir.

Çeliğin dayanımını geliştiren bir alaşım elementidir. Bu özelliği içinde bulunan karbon miktarına bağlıdır. Yüksek karbonlu çeliklerde manganın etkisi sertlik ve dayanımı artırmaktadır. Elementler için kullanılan periyodik yapı A B olarak adlandırılmıştır.

Genellikle doğada demir elementi ve daha birçok elementle bağlı biçimde bulunmaktadır. Genellikle metal endüstrisinde alaşımlarda kullanılır özellikle paslanmaz çelik yapımında alaşımda gerekli bir hammaddedir. Yunanistan'ın magnezya bölgesinden adını almıştır. Manganez dioksit bileşiğinden 1774 yılında karbonun indirgenmesi neticesinde ilk olarak elde edilmiştir. Çelikteki aşınma ve paslanmanın önlenmesinde kullanılmaktadır. Endüstride oksitlenme aşamasına göre birçok farklı renk alabilen element renklendirici olarak da kullanılmaktadır. Çinko karbon ve alkalinli pillerin üretiminde kullanılan önemli bir elementtir. Manganez iyonları çok çeşitli enzimlerde ve fotosentetik bitkilerde yer alabilmektedir. Yüksek seviyelerde manganez memelilerde zehirlenme etkisi yapar.


Vücut metabolizması üzerine etkileri

Vücutta protein sentezlenmesinde, sindirimde ve besinlerden enerji üretilmesinde görev alan önemli minerallerin içinde bulunan etkili bir elementtir. Eksikliğinde sürekli yorgunluk, hafıza problemleri, kısırlık, kilo kaybı, özellikle çocuklarda ve bebeklerde büyüme geriliği gibi belirtiler görülür. Mangan bitkiler için de çok önemli bir elementtir ve günümüz modern tarım sektöründe vazgeçilmez bir gübre içeriğidir.


Temel özellikleri

Atom numarası: 25
Element serisi: Geçiş metalleri
Grup, periyot, blok: 7B, 4, d
Atom ağırlığı: 54.938045 g/mol
Elektron dizilimi: [Ar] 4s² 3d⁵
Enerji seviyesi başına Elektronlar: 2, 8, 13, 2
CAS kayıt numarası: 7439-96-5


Manganezin Fiziksel Özellikleri

Maddenin hâli: katı
Yoğunluk: 7.21 g/cm³
Sıvı hâldeki yoğunluğu: 5.95 g/cm³
Ergime noktası: 1519 °K  -  1246 °C
Kaynama noktası: 2334 °K  -  2061 °C
Ergime ısısı: 12.91 kJ/mol
Buharlaşma ısısı: 221 kJ/mol
Isı kapasitesi: 26.32 J/(mol·K)


Manganezin Atom özellikleri

Kristal yapısı: Hacim Merkezli Kübik Kafes
Yükseltgenme seviyeleri: 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, -1, -2, -3
Elektronegatifliği: 1,55 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi: 717.3 kJ/mol
Atom yarıçapı: 127] pm
Atom yarıçapı (hes.): pm
Kovalent yarıçapı: 139±5 pm
Van der Waals yarıçapı: pm


Diğer özellikleri

Elektrik direnci: 1.44 µ nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik: 7.81 W/(m·K)
Isıl genleşme: 21.7 µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı: 5150 m/s (20 C'de)
Mohs sertliği: 6,0
Vickers sertliği: MPa
Brinell sertliği: 196 MPa

Elektrolizle arıtılmış (%99,99) saflıkta mangan parçaları ve karşılaştırma için yüksek saflıkta (%99,99 = 4N) 1 cm³ hacminde mangan bir küp.

Bir manganez filizi olan manganez oksidi