 |
| Uçar makigiller |
Uçar Makigillerin Bilimsel Sınıflandırması
Âlem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Mammalia (Memeliler)
Üst takım: Euarchontoglires
Takım: Dermoptera - (Abalı memeliler)
Familya: Cynocephalidae - (Uçar makigiller)
Boddaert, 1768
Uçar makigillerin özellikleri
Uçar makiler yaklaşık kedi büyüklüğünde ama bir kedi'den daha hafif olur. Uzunlukları 56 – 69 cm ve ağırlıkları 1 - 1,75 kg arası değişir. Kanat gerilimi türden türe 70 – 120 cm varabilir. Renkleri gri ile kahverengi arası oynayan bir zemin üzerine dağılı beyaz, kahverengi ve siyah lekelerden oluşur. Uzun ve ince olan ön ve arka bacakları neredeyse aynı uzunluktadır. Tırnakları uzun ve kalındır. Bilimcilerin verdiği latince ad (Cynocephalus = „Köpek kafalı“) kafaların'ın tazı'ya benzemesinden kaynaklanmıştır. Gözleri ve kulakları küçüktür.
Uçar makilerin en çok dikkati çeken özelliği uçma derisi (Patagium) ağaçtan ağaca süzülmelerini mümkün kılar. Uçar makilerde bu deri boyun ve ön ayaklar arasında, ön ayaklar ve arka ayaklar arasında ve arka ayaklar ile kuyruk arasında bulunur. Kuyruk ve ayaklar tümüyle derinin içindedir, sadece parmakları ve tırnakları bu derinin dışında kalır. Uçma derisi diğer süzülebilen memelilerde (örnek: Uçar kuskuslar) olduğundan daha büyüktür.
Uçar makigillerin yayılımı
Uçar makigiller Güneydoğu Asya'da yaşar. Malezya uçar makisi Güney Çinhindi, Tayland, Malezya ve Batı Endonezya'dan Borneo ve Cava'ya kadar varan bir coğrafya'ya yayılıyken Filipin uçar makisi sırf Filipin'de yaşar. Her iki tür yayılım alanları içinde bulunan tropik ormanlarda raslanılır. Ayrıca malezya uçar makisine özellikle Hindistan cevizi plantajların'da raslanılır.
Uçar makigillerin yaşam şekli
Uçar makigiller ağaçta yaşayıp nadir yere inen, gece aktif hayvanlardır. Gündüzleri ağaç kovuklarında veya 25 - 50 metre yükseklilkte dallara asılı şekilde geçirirler. Uzun bir mesafe süzülebilmek için mümkün oldukça yüksek ağaçları tercih ederler. Orman yangınlarında genelde ağacın üstünde kalıp yanarlar.
Pek becerikli tırmanıcı değiller; yavaş ve zor tırmanırlar. Ancak yassı duran dallarda kafaüstü sarkık şekilde uzun tırnakları ile tutunarak daha rahat ilerleyebilirler. Aslında yalnız yaşarlar ama beslenirken birkaç birey birden aynı ağaç üzerinde görülebilir.
Uçar makigillerin uçma yöntemi
Uçar makiler bir ağaçtan diğerine geçmek isterse, uçma derisini gerip ağaçtan sıçrar. Stereokopik görme kabiliyetleri ile konacakları noktayı çok iyi kestirebilirler. Normalde süzülme mesafeleri 50 - 70 metre arasıdır, ama 100 metre ve daha fazlası da görülmüştür. Tespit edilen en uzun süzülme mesafesi 136 metre olmuştur ve bu uçuşta sadece 12 metre alçalmıştır. Ancak bir kez süzülmeye başladıktan sonra yönünü pek kontrol edemez. İstediği ağaca konar konmaz derhal kaybettiği yükseklik kadar tekrar yukarı tırmanır. Mümkün oldukça yere konmamaya gayret gösterir.
Uçar makigillerin beslenmesi
Uçar makiler kesinlikle otoburdur; çiçek, yaprak ve tomurcuk ile beslenirler. Ara sıra yumuşak meyveler yiyip veya ağacın suyunu emebilirler. Çoğu diğer ağaçlarda yaşayanlar gibi onlar da sıvı ihtiyaçlarını yedikleri biktilerden giderirler.
Uçar makigillerin düşmanları
Ağaçta tırmanırken ve süzülürken'de yavaş olmaları onları yırtıcı kuşlar için rahat av olmalarını sağlar. Özellikle Filipin kartalı'nın (Pithecophaga jefferyi) beslenmesi tahminlere göre neredeyse %90 filipin uçar makisinden oluşur.
Uçar makigillerde üreme
Diş görünüşlerinden cinsiyetlerini tespit etmek kolay değildir. Dişiler erkeklerden biraz daha gri ve çok az daha büyüktür.
Yaklaşık 60 gün süren bir gebelik sonrası 2 yavru doğar. Doğan yavrular neredeyse keselilerde olduğu kadar az gelişmiş bir durumda dünyaya gelir. Anne yavruyu emzirdiği sürece (6 ay) onu uçma derisi arasına sıkışık şekilde taşır. Tespit edilen en uzun yaş 17,5 yıldır ama çok daha yaşlı olabilecekleri tahmin edilir.
Sistematik
Uçar makigillerin evrim tarihi
Abalı memeliler takımı'nın fosil kalıntıları Paleosen ve Eosen devirlerinden bulunmuştur. Kuzey Amerika'da Paleosen devrinden kalmış Planetetherium mirable türü bulunmuştur. Tayland'da bulunan ve Eosen devrinden kalan Dermotherium cinsi, günümüzün türlerine benzemekte.
Yaşayan uçar makigiller familyası'nın dışında abalı memeliler takımı'nın diğer familyaları Plagiomenidae, Cyriacotheriidae, Thylacaelurinae ve Mixodectidae'dir.
Sınıflandırma
Sınıf: Mammalia (Memeliler)
Üst takım: Euarchontoglires
Takım: Dermoptera - (Abalı memeliler)
Familya: Cynocephalidae - (Uçar makigiller)
Boddaert, 1768
Uçar makigillerin özellikleri
Uçar makiler yaklaşık kedi büyüklüğünde ama bir kedi'den daha hafif olur. Uzunlukları 56 – 69 cm ve ağırlıkları 1 - 1,75 kg arası değişir. Kanat gerilimi türden türe 70 – 120 cm varabilir. Renkleri gri ile kahverengi arası oynayan bir zemin üzerine dağılı beyaz, kahverengi ve siyah lekelerden oluşur. Uzun ve ince olan ön ve arka bacakları neredeyse aynı uzunluktadır. Tırnakları uzun ve kalındır. Bilimcilerin verdiği latince ad (Cynocephalus = „Köpek kafalı“) kafaların'ın tazı'ya benzemesinden kaynaklanmıştır. Gözleri ve kulakları küçüktür.
Uçar makilerin en çok dikkati çeken özelliği uçma derisi (Patagium) ağaçtan ağaca süzülmelerini mümkün kılar. Uçar makilerde bu deri boyun ve ön ayaklar arasında, ön ayaklar ve arka ayaklar arasında ve arka ayaklar ile kuyruk arasında bulunur. Kuyruk ve ayaklar tümüyle derinin içindedir, sadece parmakları ve tırnakları bu derinin dışında kalır. Uçma derisi diğer süzülebilen memelilerde (örnek: Uçar kuskuslar) olduğundan daha büyüktür.
 |
| Uçar makilerin yayılımı kırmızı: Malezya uçar makisi (Cynocephalus variegatus) yeşil: Filipin uçar makisi (C. volans). |
Uçar makigiller Güneydoğu Asya'da yaşar. Malezya uçar makisi Güney Çinhindi, Tayland, Malezya ve Batı Endonezya'dan Borneo ve Cava'ya kadar varan bir coğrafya'ya yayılıyken Filipin uçar makisi sırf Filipin'de yaşar. Her iki tür yayılım alanları içinde bulunan tropik ormanlarda raslanılır. Ayrıca malezya uçar makisine özellikle Hindistan cevizi plantajların'da raslanılır.
Uçar makigillerin yaşam şekli
Uçar makigiller ağaçta yaşayıp nadir yere inen, gece aktif hayvanlardır. Gündüzleri ağaç kovuklarında veya 25 - 50 metre yükseklilkte dallara asılı şekilde geçirirler. Uzun bir mesafe süzülebilmek için mümkün oldukça yüksek ağaçları tercih ederler. Orman yangınlarında genelde ağacın üstünde kalıp yanarlar.
Pek becerikli tırmanıcı değiller; yavaş ve zor tırmanırlar. Ancak yassı duran dallarda kafaüstü sarkık şekilde uzun tırnakları ile tutunarak daha rahat ilerleyebilirler. Aslında yalnız yaşarlar ama beslenirken birkaç birey birden aynı ağaç üzerinde görülebilir.
 |
| Brehms Thierleben, 1883 kitabından bir çizim |
Uçar makiler bir ağaçtan diğerine geçmek isterse, uçma derisini gerip ağaçtan sıçrar. Stereokopik görme kabiliyetleri ile konacakları noktayı çok iyi kestirebilirler. Normalde süzülme mesafeleri 50 - 70 metre arasıdır, ama 100 metre ve daha fazlası da görülmüştür. Tespit edilen en uzun süzülme mesafesi 136 metre olmuştur ve bu uçuşta sadece 12 metre alçalmıştır. Ancak bir kez süzülmeye başladıktan sonra yönünü pek kontrol edemez. İstediği ağaca konar konmaz derhal kaybettiği yükseklik kadar tekrar yukarı tırmanır. Mümkün oldukça yere konmamaya gayret gösterir.
Uçar makigillerin beslenmesi
Uçar makiler kesinlikle otoburdur; çiçek, yaprak ve tomurcuk ile beslenirler. Ara sıra yumuşak meyveler yiyip veya ağacın suyunu emebilirler. Çoğu diğer ağaçlarda yaşayanlar gibi onlar da sıvı ihtiyaçlarını yedikleri biktilerden giderirler.
Uçar makigillerin düşmanları
Ağaçta tırmanırken ve süzülürken'de yavaş olmaları onları yırtıcı kuşlar için rahat av olmalarını sağlar. Özellikle Filipin kartalı'nın (Pithecophaga jefferyi) beslenmesi tahminlere göre neredeyse %90 filipin uçar makisinden oluşur.
Uçar makigillerde üreme
Diş görünüşlerinden cinsiyetlerini tespit etmek kolay değildir. Dişiler erkeklerden biraz daha gri ve çok az daha büyüktür.
Yaklaşık 60 gün süren bir gebelik sonrası 2 yavru doğar. Doğan yavrular neredeyse keselilerde olduğu kadar az gelişmiş bir durumda dünyaya gelir. Anne yavruyu emzirdiği sürece (6 ay) onu uçma derisi arasına sıkışık şekilde taşır. Tespit edilen en uzun yaş 17,5 yıldır ama çok daha yaşlı olabilecekleri tahmin edilir.
Sistematik
Uçar makigillerin evrim tarihi
Abalı memeliler takımı'nın fosil kalıntıları Paleosen ve Eosen devirlerinden bulunmuştur. Kuzey Amerika'da Paleosen devrinden kalmış Planetetherium mirable türü bulunmuştur. Tayland'da bulunan ve Eosen devrinden kalan Dermotherium cinsi, günümüzün türlerine benzemekte.
Yaşayan uçar makigiller familyası'nın dışında abalı memeliler takımı'nın diğer familyaları Plagiomenidae, Cyriacotheriidae, Thylacaelurinae ve Mixodectidae'dir.
Sınıflandırma
- Takım: Abalı memeliler (Dermoptera)
- Familya:Uçar makigiller (Cynocephalidae)
- Cynocephalus
- Filipin uçar makisi (Cynocephalus volans)
- (bazı sınıflandırmalarda Galeopterus)
- Malezya uçar makisi (Cynocephalus variegatus veya Galeopterus variegatus)
- †Dermotherium
- Dermotherium major
- Dermotherium chimaera
Sınıflandırılmaları uzun zaman tartışılmıştır. Uzun süre böcekçiller veya yarasalar ile akraba sanılmışlardır. Maymunlar veya etçiller ile akraba oldukları da ileri sürülmüştür. Bu eminsizlik 1883 yılında yazılan Brehms Thierleben kitabında şöyle dile getirilmiştir:
„Linné onları önmaymunlara, Cuvier yarasalara, Geoffroy etçillere, Oken keselilere ve nihayet Peters büyük bir ihtimalle hakkı olarak böcekçillere sayıyor. Bu karmaşıklıktan dolayı kanatlı maymun, çırpınan maki, uçan kedi, garip yarasa gibi birbirinden çok farklı isimler verilmiştir.
Carl von Linné (Cynocephalus volans, 1758) ve Jean Baptiste Audebert (Cynocephalus variegatus, 1799) familyanın 2 türünü ilk kez tarif etmişlerdir. Böylece iki türün aynı Cynocephalus cinsine ait olduğu kabul edilmiştir. Ama dişlerinde olan farklardan dolayı iki ayrı cins tartışması günümüze kadar devam etmektedir. Bu tartışmaya göre malezya uçar makisi Galeopterus adlı ayrı bir cinse ayırmak isteyen zoologlar vardır. Diğer zoologlar ise bu ufak farkların iki ayrı cinsi gerekli kılmadığını savunmaktalar.
Uçar makigiller ile ilgili kitaplar
- T. S. Kemp: The Origin & Evolution of Mammals. Oxford University Press, Oxford 2005, ISBN 0-19-850761-5.
- Erwin Kulzer: Dermoptera. Riesengleiter, Flattermakis, Colugos. In: W. Westheide und R. Rieger: Spezielle Zoologie. Teil 2: Wirbel- oder Schädeltiere. Spektrum Akademischer Verlag, München 2004, S. 574–575, ISBN 3-8274-0307-3.
- Kathy MacKinnon: Riesengleiter. In: David W. Macdonald (Hrsg.): Die große Enzyklopädie der Säugetiere. Könemann Verlag, Königswinter 2004, S. 432–433, ISBN 3-8331-1006-6 (deutsche Übersetzung der Originalausgabe von 2001).
- Ronald M. Nowak: Walker’s Mammals of the World. 2. Auflage. The Johns Hopkins University Press, Baltimore 1999, S. 250–252, ISBN 0-8018-5789-9.
- Thomas Schultze-Westrum: Die Riesengleiter. In: Bernhard Grzimek et al. (Hrsg.): Grzimeks Tierleben. Bd. 11. Säugetiere 2. Kindler Verlag, Zürih 1969, S. 80–82.
- Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (Hrsg.): Mammal Species of the World. 3. Auflage. The Johns Hopkins University Press, Baltimore 2005, ISBN 0-8018-8221-4.
- Erich Thenius und Richard Kraft: Riesengleiter in: Bernhard Grzimek (Hrsg.): Grzimeks Enzyklopädie, Band 1: Säugetiere, S.634-639, Kindler 1988, ISBN 3-463-42101-1
- Boonsong Lekagul & Jeffrey A. McNeely: Mammals of Thailand, S.39, ISBN 974-86806-1-4