 |
| Sıçan kangurusugiller |
İsim benzerliğinden dolayı familyayı Kanguru sıçanları (Dipodomys) ile karıştırmamak gerekir.
Sıçan Kangurusugillerin Bilimsel Sınıflandırması
Âlem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Mammalia (Memeliler)
Alt sınıf: Metatheria (Keseliler)
Üst takım: Australidelphia (Avustralya keselileri)
Takım: Diprotodontia (İki ön dişliler)
Familya: Potoroidae (Sıçan kangurusugiller)
Gray 1821
Sıçan Kangurusugillerin Cinsleri
- Kızıl sıçankangurusu (Aepyprymnodon rufescens)
- Fırçalı sıçankanguruları (Bettongia)
- Çıplak gerdanlı kanguru (Caloprymnus campestris) soyu tükenmiş
- Tavşan kanguruları (Potorous)
Sıçan Kangurusugillerin Özellikleri
Sıçan kangurusugillerin vücut yapısı Kangurugiller'e benzer. Aynı onlarda olduğu gibi arka bacakları büyük, ön bacakları ise küçüktür. Ancak bu fark Kangurugillerde olduğu kadar büyük değildir. Renkleri yaşam alanlarına göre türden türe sarımsı kum rengi ile gri veya kahverengi arası değişir. Vücutları 20 – 52 cm, kuyrukları 25 – 40 cm ve ağırlıkları 0,5 – 3 kg kadar olabilir.
Sıçan Kangurusugillerin Yayılım
Sıçan kangurusugiller Avustralya faunasının tipik temsilcilerindendir. Eskiden neredeyse bütün Avustralya'da yaygın olan Sıçan kangurusugillerin soyu bugün birçok bölgelerde tükenmiştir ve bundan dolayı artık birbirinden kopuk bölgelerde yaşarlar.
Sıçan Kangurusugillerin Yaşam Şekli
Sıçan kangurusugiller gece aktifdir ve seyrek ağaçlı alanlarda ve fazla sıkı olmayan ormanlarda yaşarlar. Gündüzleri, kendilerinin ağaç kovukları içine yaptıkları yuvalarda geçirirler. Kuru otlardan ve dallarda oluşan yuva malzemesini kuyrukları ile tutarak taşırlar (kuyruklarını kıvırarak). Genelde yalnız yaşarlar, ama bazen kısa ömürlü, düzensiz gruplarda oluşturabilirler.
Diğer kangurularda da olduğu gibi iki farklı ilerleme yöntemleri vardır: yavaş ilerlerken dört ayak üzerinde yürürler ve hızlı olmak zorunda oldukları zaman, güçlü arka bacakları ile zıplayarak ilerlerler.
Sıçan Kangurusugillerin Beslenmesi
Kangurugiller ile aralarında olan en büyük fark beslenmedir: Sıçan kangurusugiller her şey yiyicidir (omnivor). Mantar, kök, tohum, veya böcek, böcek larvaları ve solucan gibi birbirinden farklı şeyler yiyebilirler. Neredeyse hiç yeşil bitki yemezler ve bundan dolayı mide yapılarıda gayet basitdir. Sıçan kangurusugiller'in neredeyse hiç suya ihtiyaçları yoktur; vücutları gereken suyu yedikleri besinden elde edebilmektedir.
Sıçan Kangurusugillerde Üreme
Sıçan kangurusugiller bütün yıl boyunca çiftleşebilirler. Dişilerin iyi gelişmiş kesesinde 4 adet meme bulunur. 21 - 24 günlük bir gebelikten sonra 1 - 2 yavru dünyaya gelir. Bunlar ilk 4 ay annenin kesesinde durur. 4 ay sonra yavrular keseyi terk eder ve bundan 2 ay sonra da anne emzirmeyi bırakır. Bir yıl sonra erginleşirler. Doğada 4 - 8 yıl kadar ömürü hayvanat bahçesinde 12 yıla kadar varabilir.
Tehdit
Avrupalıların Avustralya'ya gelmesinden dolayı en çok zarara uğrayan gruplardan birisi de Sıçan kangurusugiller'dir. Yaşam alanlarının, koyun veya sığır gibi ev hayvanları için otluk alana çevrilmesi ve Avrupalıların getirdikleri ev kedisi ve kızıl tilki gibi avcıların yüzünden Avustralya'da birçok türün soyu tükenmiştir. Sıçan kangurusugiller'den 2 türün soyu tükenmiş ve bazı diğerleride tehdit altındadır.
Sıçan Kangurusugillerin Sınıflandırması
İki ön dişliler takımı içersinde Sıçan kangurusugiller, Misk sıçankangurusu ve Kangurugiller ile birlikte Kangurumsular (Macropodoidea) üst familyasını oluşturmaktadır. Familya dört cinse ayrılır:
- Kızıl sıçankangurusu (Aepyprymnodon rufescens)
- Fırçalı sıçankanguruları (Bettongia), 4 tür
- Çıplak gerdanlı kanguru (Caloprymnus campestris) soyu tükenmiş
- Tavşan kanguruları (Potorous), 4 tür (birisinin soyu tükenmiş)
Sıçan Kangurusugiller ile ilgili Kitaplar
Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore 1999, ISBN 0-8018-5789-9.
D. E. Wilson und D. M. Reeder: Mammal Species of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore 2005, ISBN 0-8018-8221-4.