çakal

çakal hakkında bilgi nedir sözlük anlamı ne?

Farsça şaġāl
1. isim, hayvan bilimi Etoburlardan, sürü hâlinde yaşayan, kurttan küçük bir yaban hayvanı (Canis aureus):
      "Korkunç geceler, çakalların ulumaları, köpeklerin haykırışları bu ruhu da karartan gecelerde sinirleri büsbütün gevşetiyor." - Etem İzzet Benice

2. isim, argo Kurnaz, yalancı, düzenci, aşağılık kimse.

3. sıfat, halk ağzında Titiz, huysuz.

4. sıfat, halk ağzında Görgüsüz.

Çakal Kelimesinin Kökeni

Farsça ve Orta Farsça (Pehlevice veya Partça) şaġāl شغال  "köpekgillerden yırtıcı bir hayvan" sözcüğünden alıntıdır. (NOT: Farsça sözcük Sanskritçe aynı anlama gelen śr̥gāla veya sr̥kāla शृगाल  sözcüğü ile eş kökenlidir. )

Çakal Kelimesi için Tarihteki En Eski Kaynak

şağal/çağal/şakal [Kıpçak Türkçesi Sözlüğü (1500 yılından önce)]

çakal [Kitab-ı Gunya (1400 yılından önce)]

Altın çakal

Çakal, köpekgiller (Canidae) familyasına dahil olan Canis cinsi içindeki türlerden dört tanesine, Afrika ve Asya'da bulunan ve küçük-orta boyutlu olan Canis adustus, Canis aureus, Canis mesomelas ve Canis simensis türlerine verilen ortak addır.

Küçük avcı ve leşçil canlılar olan çakalların Kuzey Amerika'daki karşılığı, Türkçede "kır kurdu" ya da yine "çakal" olarak adlandırılan Canis latrans (İng., coyote ya da prairie wolf) türü canlıdır.

Çakalın bilimsel sınıflandırması

Âlem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Mammalia (Memeliler)
Takım: Carnivora (Etçiller)
Familya: Canidae (Köpekgiller)
Cins: Canis


Çakal türleri

"Çakal" ortak adı ile anılan 4 Canis türü şunlardır:

• Canis adustus (Çizgili çakal)
• Canis aureus (Altın çakal)
• Canis mesomelas (Kara sırtlı çakal)
• Canis simensis (Habeş kurdu)

Çakalın özellikleri

Uzunlukları 30–35 cm’lik kuyrukları birlikte 85–95 cm, ağırlıkları 7–11 kg arasında değişir. Altın çakalın (C. aureus) sırtı karaya, karnı beyaza çalar ve öbür bölümleri kirli sarıdır. Kara sırtlı çakalın (C. mesomelas) sırtı kara, postu pas kızılıdır. Boz renkteki çizgili çakalın (C. adustus) iki yanında belirsiz çizgiler vardır, kuyruğunun ucu da beyazdır. Canis cinsinin bütün öbür üyeleri gibi çakallarda akşamları ulurlar. İnsanlar çakalın ulumasını genellikle sırtlanınkinden daha ürkütücü bulurlar. Çakallar, kuyruk dibindeki bir bezin salgısı nedeniyle etraflarına pis bir koku yayar.

çakal yavrusu

Çakalın dağılımı ve yaşam alanları

Altın çakal, Doğu Avrupa ve Kuzey Afrika’dan Güney Asya’ya kadar olan bölgede, kara sırtlı çakal ile çizgili çakal Güney ve Doğu Afrika’da yaşar. Türkiye’de en çok kıyı bölgelerindeki sık ormanlık ve çalılıklarda ayrıca Güneydoğu Anadolu’nun alçak kesimlerinde yaşar; iç bölgelerde görülmez. Açık arazilerde yaşamakla birlikte, çoğu kez yerleşme yerlerinin çevresine kadar sokulur.

Çakalın beslenme ve Yaşam Şekilleri

Çakallar, kırlık yerlerde yaşayan gececi hayvanlardır; gündüzleri genellikle çalılıkların ağaçlıkların arasına gizlenir, alacakaranlıkta avlanmaya çıkarlar. Bazen yalnız, bazen çiftler ya da sürüler halinde yaşar buldukları küçük hayvanlar ya da leşleri yiyerek beslenirler. Sürüler halinde dolaştıklarında antilop ya da büyük hayvanları avladıkları da olur. Yalnızken bazen aslan bazen kaplan gibi yırtıcıların ardından giderek bu hayvanların ardından kalanları yerler.

Çakalın üremesi

Çakallarda gebelik süresi 57-70 gün arasında değişir; dişi çakal bir oyuk ya da kavuğa sığınarak 2-7 arasında yavru doğurur. Kurtlar ve kır kurtları gibi çakallar da evcil köpeklerle çiftleşebilir.

Kaynakça

Encyclopaedia Britannica’nın İngilizce Jackal başlığından Türkçeye çevrilmiştir.