 |
| Nehirde yüzen bir Bolivya nehir yunusu |
Bolivya nehir yunusu (Inia geoffrensis boliviensis; İngilizce: Bolivian river dolphin), Amazon nehir yunusu'nun alt türü olan, Bolivya'da ve Brezilya'nın güneybatı bölgesinde yaşayan nehir yunusu. 2008 yılında moleküler düzeydeki çalışmaların ardından ayrı bir tür olarak teyit edilmiştir.
Bu yunusun Inia geoffrensis türünden farklı olduğunu savunan araştırmacılar ve bilimsel kuruluşlar da mevcuttur.
Eylül 2012'de, Bolivya cumhurbaşkanı Evo Morales bu yunusu ulusal zenginlik kapsamına katarak korunmasına yönelik kanunlar çıkarmıştır.
Bolivya Nehir Yunusunun Bilimsel Sınıflandırması
Âlem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Mammalia (Memeliler)
Takım: Cetacea (Balinalar)
Alt takım: Odontoceti (Dişli balinalar)
Familya: Iniidae
Cins: Inia
Tür: Inia geoffrensis
Trinominal adı: Inia geoffrensis boliviensis
d'Orbigny, 1834
Keşif
Fransız doğa bilimci ve paleontolojist Alcide Dessalines d'Orbigny, bu yunusu 1826-1833 yılları arasında Güney Amerika'da keşfetmiştir. Fransa'ya 1834 yılında döndüğünde kendi keşfettiği bilimsel keşiflerine Inia boliviensis türünü de eklemiştir. 1847 yılında d'Orbigny ve Paul Gervais bu yeni türü "Delphinius geoffrensis" yani Amazon nehir yunusu) ile karşılaştırmışlar ve bu iki yunus türünün çok yakın olduğuna karar vermişlerdir.
1973 yılında Bolivya'daki akarsularda bu yunusa ait dişler bulunmuştur. Bu tarihten itibaren "Bolivya nehir yunusu" adını alan Inia geoffrensis boliviensis bu isimle literatüre girmiştir. Buna karşın bu nehir yunusunun taksomonisinde bir fikir birliği bulunmamaktadır.
 |
| Bolivya nehir yunusu dağılım haritası Mor bölgeler Bolivya nehir yunusunun yaşam alanıdır. |
Hakkında
Hayvanın boyunun 208 ile 216 cm arasında değiştiği ve üst çenede 31-35 diş bulunduğu rapor edilmiştir. Uzun bir burna sahip olan bu canlı türünde, erkek ve dişiler arasında vücut boyutu ve şekli, renk veya desen bakımından farklılıklar görülür (Seksüel dimorfizm). Fiziksel özellikleri bakımından Amazon nehir yunusu ile benzerlikler taşır. Bununla birlikte bu canlılarla ilgili ayrıntılı çalışmalar mevcut olmayıp standart verilerek ulaşmak mümkün değildir.
Bolivya nehir yunusları genellikle Bolivya'daki göl ve nehirlerde yaşamakta ve buradaki besinlerle yaşamlarını devam ettirmektedir. Cinsin diğer üyeleri gibi bu canlıların da temel besin kaynağı balıktır.
 |
| d'Orbigny'nin çizdiği 1847 yılına ait Bolivya nehir yunusu çizimleri |
Koruma
Bölgedeki baraj inşaatları bu canlıların yaşamlarına tehdit oluşturmaktadır. Bu barajlar nedeniyle canlıların doğal besin kaynakları yok olmaya yüz tutmuştur. Bu tehditlere karşı Bolivya hükûmeti bu yunus türü için çeşitli önlemler almıştır. Buna yönelik olarak Temmuz 1999'da çıkartılan 25458 nolu Kararname ile bölgedeki avcılık ve balıkçılık risk olarak kabul edilmiş ve ulusal zenginliğe karşı suç olarak tanımlanarak yasaklanmıştır. Bu kararı takiben 2008 yılında çıkan kararda da bu yunus cinsi Bolivya'nın ulusal mirası kapsamı altına alınmıştır. Tüm bunlara karşın Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği bu cinsi, bilimsel verilerin eksik olması sebebiyle henüz bağımsız bir tür olarak kabul etmemiştir.
Bölgede yaşayan 1400 ila 4000 arasında Bolivya nehir yunusu olduğu tahmin edilmektedir.