kraliçe arı

Bir kraliçe arı (ortada)

Kraliçe arı, ana arı ya da arı beyi; genellikle bal arısı kolonilerinde görülen; yetişkin, çiftleşmiş dişi arı. Genellikle bir kolonide tek bir kraliçe bulunur ve kolonideki arıların çoğunun (bazen hepsinin) annesidir. Kolonideki işçi arılar tarafından larva halindeyken seçilir ve cinsel olgunluğa erişene kadar arı sütü ile beslenir. Kraliçe arı kavramı zaman zaman -bal arısı olmayan- bazı sosyal arı cinslerindeki baskın dişiler için de kullanılır.

Doğum
Ana kraliçe, yeni bir koloni kurmak için arı sürüsü ile birlikte ana koloniden ayrıldığında, kuluçkadan çıkan ilk kraliçe adayı diğer kraliçe adaylarını yok etmeye çalışır. Eğer iki kraliçe adayı aynı anda kuluçkadan çıkarlarsa ölümüne dövüşürler.

Üreme
Kraliçe -kolonideki genetik çeşitliliği muhafaza etmek için- genellikle birden fazla (poliandri) erkek arı (dron) ile havada çiftleşir. Bu çiftleşme uçuşları art arda birkaç gün tekrarlanabilir. Daha sonra kraliçe yumurta bırakmaya başlar ve -yeni bir koloni kurmak amaçlı uçuşlar haricinde- kovanı terketmez. Normalde kraliçenin döl kesesinde (spermateka) hayatı boyunca bırakacağı tüm yumurtaları dölleyecek kadar sperm bulunur. Dronlar çiftleşme esnasında ölürler.

Yalancı ana
Ana arı, dron (erkek arı) hücresi denen hücrelere döllenmemiş yumurtalar bırakır. Ana arının çiftleşmesine diğer arılar izin vermiyorsa veya sperm kesesi boşaldıysa ana arı işçi arı hücrelerine de döllenmemiş yumurtalar bırakabilir. Döllenmemiş yumurtaların erkek arılara dönüşme sürecine partenogenez denir. Bazen bir koloni kraliçesiz kalır ve yeni kraliçe yetiştirmekte zorlanır. Bu durumda "yalancı ana" olarak da bilinen bazı işçi arılar erkek arı yumurtası bırakmaya başlarlar. Yalancı anaların görüldüğü bir koloniye gerçek kraliçe yerleştirmek oldukça zordur.

Ömür
Kraliçe arılar 5 seneye kadar yaşayabilirler. Bununla birlikte pek çok arıcı her sene veya iki senede bir kraliçeyi değiştirir.

Kraliçe kazara öldüğünde veya yumurta bırakması yavaşladığında işçi arılar yeni bir kraliçe adayı (supersedure) yetiştirmeye başlarlar. Yeni kraliçe kuluçkadan çıktığında -yeni bir koloni kurulmadığı halde- çiftleşmeye ve yumurta bırakmaya başlar. Yeni kraliçe ana kraliçeyi görmezden gelir ve ana kraliçe bir süre sonra ortadan kaybolur.