etkincilik kelimesinin kelime ve sözlük anlamı nedir?
etkincilik -ğiisim
1. isim Toplumsal veya politik değişim meydana getirmek, belirli sorunlara dikkat çekmek için özel amaçlı etkinlik gerçekleştirme, aktivizm.
2. felsefe İnsan hayatı ve düşüncesinde başlıca gerçekliğin etki ve eylem olduğunu öne süren öğreti ve dünya görüşü, aktivizm.
![]() |
İki iyi tanınan etkinlikci: Bill Maher PETA başkanı ve ortak kurucu Ingrid Newkirk. |
etkincilik kelimesi sıklıkla protesto veya muhaliflik ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır, ancak etkincilik sayısız politik yönlendirmede yer bulabilir ve geniş bir biçim yelpazesi içinde oluşabilir. Örnekleri, bir gazeteye ya da politikacıya bir mektup yazmaktan, politik kampanyadan, ekonomik etkincilikden (tercih edilen şirketleri desteklemek veya boykot etmek gibi), toplantılardan, blog yazmaktan ve sokak yürüyüşlerinden, grevlere ve hatta gerilla taktiklerine kadar çeşitli şekillerde olabilir. Daha keskin çelişkili durumlarda, yorumlayanın aktivistin yaptıklarını destekleyip desteklememesine bağlı olarak bir kesim tarafından özgürlük savaşçısı diye adlandırılanlar, karşı kesim tarafından terörist olarak tanımlanabilmektedir.
![]() |
Anti-Sarkozi eylemleri |
Online Etymology Dictionary, İngilizce "activism" ve "activist" kelimelerinin siyasal anlamdaki ilk kullanımlarının tarihinden 1915 ve 1920 olarak bahseder.
Dönüşümcü etkincilik
Dönüşümcü etkincilik düşüncesi dünyada anlamlı bir değişiklik yaratmak için dışlarında olduğu kadar kendi içlerinde de dönüşmeleri gerektiğini söylemektedir.
Dönüşümcü etkinciliğin bir örneği Birleşmiş Milletler tarafından şu şekilde tanımlanan; "sürdürülebilir barış için, çelişkiler nedeniyle harap olmuş bir ülkede gerekli şartları oluşturmak adına bir yardım yolu" barışgücüdür. Barışgücü çatışma sonrası bölgelerde barış süreçlerini izler ve gözlemler ve tarafların imzalamış olabilecekleri barış antlaşmalarının uygulanmasında taraflara yardımcı olur. Bu yardım birçok biçimde olabilir; güven oluşturucu durumlardan, güç paylaşım düzenlemelerine, seçim desteğinden, hukukun üstünlüğünün desteklenmesine ve ekonomik ve toplumsal gelişime kadar. Bu açıdan BM Barışgücü (kafalarına taktıkları mavi berelerden dolayı sıklıkla Mavi Bereliler olarak anılırlar) askerlerden, polis yetkililerinden ve diğer sivil personelden oluşabilir.
![]() |
Paris Komünü döneminde kurulan bir barikat, 1871 |
Dönüşümcü etkinciliğin bir diğer örneği dönüşümcü ekonomidir. Bu düşünce insanın kendi farkındalığını artırarak bir toplumda kaynak akışını değiştirebileceğini dile getirmektedir. İnsanlar kendi ihtiyaçlarının gerçekte ne olduğuna dair kendilerini gözlemler. Bu onların gerçekten nelere ihtiyaçları olup olmadığını fark etmelerini sağlar. Gelişen farkındalık ile toplumdaki kaynak akışı değişir.
![]() |
İnsan hakları etkinlikcilerinin March on Washington for Jobs and Freedom yürüyüşünden bir fotoğraf, 1963 |
Etkincilik tipleri
- Sivil itaatsizlik
- Komün oluşturma
- Etkincilik endüstrisi
- Kooperatif hareketi
- Elişi etkinciliği
- Basit yaşama etkinciliği
- Ekonomik etkincilik
- Boykot
- Yatırım boykotu
- Franchise etkinciliği
- Lobicilik
- Medya etkinciliği
- Kültür çeşitliliği etkinciliği
- Hacktivizm
- İnternet etkinciliği
- Propaganda
- İletişimde gerillacılık
- Şiddet karşıtlığı
- Şiddet etkinciliği
- Asilik
- Protesto
- Gösteri
- Doğrudan tepki
- Toplumsal değişim için tiyatro
- Protest müzik
- Grev
- Gençlik etkinciliği
- Öğrenci etkinciliği
- Gençlerin yönettiği medya
![]() |
Bir kadın hakları yürüyüş eyleminden bir fotoğraf, Washington, D.C., 1970 |